1. Sốt xuất huyết là gì?
Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây nên. Virus truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi Aedes Aegypti là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn. Đặc điểm của sốt xuất huyết Dengue là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn đến tử vong.
2. Sự nguy hiểm của bệnh:
Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh.
Thường gây ra dịch lớn với nhiều người mắc có thể gây tử vong nhất là với trẻ em, gây thiệt hại lớn về kinh tế, xã hội.
Bệnh sốt xuất huyết do vi rút gây ra với 4 type DEN-1, DEN-2, DEN-3, và DEN-4 gây bệnh, một người có thể mắc nhiều lần do nhiễm các type vi rút khác nhau. Bệnh nhân nhiễm lần sau thường bị nặng hơn các lần trước đó.
3. Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết:
Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng thường được gọi là muỗi vằn.
Muỗi vằn cái đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối. Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo đặc biệt quần áo có mùi mồ hôi, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà.
Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản ở các ao, vũng nước hoặc các dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, xô, chậu, giếng nước, hốc cây, hòn non bộ… các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa, vỏ sữa chua, máng thoát nước mưa bị tắc…Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20º C.
4. Biểu hiện thường gặp của bệnh sốt xuất huyết:
Những triệu chứng của sốt xuất huyết rất đa dạng theo các giai đoạn khác nhau. Thời gian đầu, bệnh có những biểu hiện không rõ ràng nên dễ gây nhầm lẫn với những bệnh lý thông thường khác. Khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng, nguy cơ biến chứng có thể xảy ra và tệ nhất là tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Một số dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết thường gặp bao gồm:
- Bệnh nhân sốt cao trên 39 độ C liên tục 2 - 3 ngày hoặc dài hơn. Đồng thời, việc uống thuốc hạ sốt hầu như không có tác dụng.
- Buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi, chán ăn.
- Đau đầu và hốc mắt, các khớp khiến toàn thân rã rời, uể oải.
- Nổi mẩn đỏ, phát ban trên da từ nhẹ đến nặng, gây ngứa ngáy.
- Chảy máu ở nhiều vị trí như chảy máu mũi, chân răng, nướu lợi, rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, đi phân máu hoặc phân đen,…
Những biểu hiện trên là các triệu chứng điển hình mà hầu hết các bệnh nhân sốt xuất huyết đều gặp phải. Ngoài ra cũng có những bệnh nhân không xuất hiện triệu chứng nào và có thể tự khỏi. Nhưng cũng có trường hợp bệnh diễn biến âm thầm sau đó đột ngột biến chứng nặng.
5. Bệnh nhân được chẩn đoán sốt xuất huyết khi nào?
Bệnh nhân được chẩn đoán SXH khi có đủ các điều kiện sau:
1- Bệnh nhân sống/đi đến vùng có dịch. Sốt ≤ 7 ngày và
2- Bệnh nhân có 2 trong các dấu hiệu sau:
- Buồn nôn, nôn.
- Phát ban.
- Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.
- Xuất huyết da hoặc dấu hiệu dây thắt (+).
- Hct bình thường hoặc tăng.
- Bạch cầu bình thường hoặc giảm.
- Tiểu cầu bình thường hoặc giảm.
và
3- Bệnh nhân được chẩn đoán xác định căn nguyên vi rút Dengue bằng cách:
* Xét nghiệm huyết thanh
- Xét nghiệm nhanh: tìm kháng nguyên NS1 (thường được chỉ định ở khoảng 3 ngày đầu khi bệnh nhân có biểu hiện nghi ngờ sốt xuất huyết).
- Xét nghiệm ELISA: tìm kháng thể IgM (thường được chỉ định sau khi bệnh nhân có biểu hiện sốt từ 3 - 5 ngày kể từ khi nhiễm virus), IgG (thường được chỉ định sau 7 ngày mắc bệnh vì khi đó kháng thể IgG sẽ được sinh ra trong cơ thể và tồn tại suốt đời, Xét nghiệm IgG để kiểm tra bệnh nhân trước đó đã từng bị hay chưa).
* Xét nghiệm PCR, phân lập vi rút: lấy máu trong giai đoạn sốt (thực hiện được ở các bệnh viện có đủ điều kiện).
6. Cách phòng bệnh sốt xuất huyết:
– Dùng thuốc xịt muỗi, nhang diệt muỗi, vợt muỗi bằng điện…
– Thoa kem chống muỗi đốt, mặc quần áo dài tay đối với trẻ em, ngủ mùng kể cả ban ngày…
– Sắp xếp quần áo, đồ vật trong nhà gọn gàng, ngăn nắp.
– Thường xuyên cọ, súc rửa lu, khạp, chum vại, phi… , dùng bàn chà chà sát để loại bỏ trứng muỗi bám vào thành dụng cụ. Đậy nắp không cho muỗi vào đẻ trứng.
– Đối với những dụng cụ chứa nước lớn không thể xúc rửa hoặc đậy nắp được ta có thể thả cá diệt lăng quăng, bọ gậy
– Đối với các dụng cụ khác: bát kê chân chạn, lọ hoa, chậu cây cảnh… thay nước ít nhất một lần trong một tuần, cho muối ăn hoặc dầu lin vào bát kê chân chạn, cọ rửa thành của vật dụng để loại bỏ trứng.
– Loại trử ổ bọ gậy bằng cách phá hủy hoặc loại bỏ những ổ nước tự nhiên hay nhân tạo trong và xung quanh nơi ở :
+ Thu dọn rác ( chai, lọ, bát , lu vỡ, vở hộp nhựa, lớp xe hỏng, vỏ gáo dừa…)
+ Lấp các hốc cây bằng xi măng, cát, sửa chữa các máng nước bị hỏng, khơi thông cống rãnh bị tắc nghẽn. Dọn dẹp vệ sinh xung quanh nhà sạch sẽ.
